Syringes Vending Machine

เพื่อให้ผู้ป่วยได้รับตัวยาอย่างครบถ้วนและมีประสิทธิภาพ “เข็มฉีดยา” (Syringe) จึงถูกคิดค้นขึ้นในปี 1853 โดยแพทย์ฝรั่งเศส ชาร์ลส์ พราวาซ (Charles Pravaz) แต่ด้วยคุณประโยชน์ที่สามารถส่งตัวยาเข้าสู่ชั้นใต้ผิวหนังให้ซึมผ่านกระแสเลือดและออกฤทธิ์ได้ในทันทีนั้น ก็กลับทำให้มันถูกนำไปใช้กับตัวยาที่เป็นสิ่งต้องห้ามโดยเฉพาะสารเสพติด จนทำให้เข็มฉีดยาที่เคยเป็น “ผู้ช่วยคนสำคัญ” ในการบำบัดรักษาอาการเจ็บป่วย ต้องกลายเป็น “ผู้ส่งต่อสิ่งต้องห้ามร้ายแรง” ในบางครั้ง


จำนวนผู้ป่วยโรคติดต่อจากการใช้เข็มร่วมกันที่เพิ่มมากขึ้นทั่วโลกกลายเป็นที่มาของการรณรงค์อย่างเป็นรูปธรรมด้วยวิธีการ “คิดย้อนกลับ” ด้วยการส่งเสริมให้ผู้ที่ต้องใช้เข็มฉีดยา (ทั้งผู้ป่วยโรคเบาหวานที่ต้องฉีดอินซูลินเข้าสู่ร่างกายมากกว่าวันละ 2 ครั้งเพื่อควบคุมระดับน้ำตาลในเลือด และผู้ที่ใช้มันในทางตรงกันข้ามอย่างนักเสพยา) ให้สามารถหาซื้อได้สะดวกและมีเข็มฉีดยาใหม่ๆ ไว้ใช้เฉพาะตนในเวลาที่ต้องการ Syringe Vending Machines (SVMs) หรือเครื่องจำหน่ายเข็มฉีดยาอัตโนมัติ จึงกลายเป็นนวัตกรรมที่ไม่เพียงช่วยแก้ปัญหาเรื่องความสะดวก แต่ยังเป็นฮีโร่ที่ช่วยลดการแพร่กระจายของโรคติดต่อจากการใช้เข็มร่วมกันอย่างโรคเอดส์หรือไวรัสตับอักเสบให้ลดลง ซึ่งปัจจุบันเครื่อง SVMs นี้ได้ถูกนำไปให้บริการแก่ประชาชนแล้วทั้งในยุโรป เช่น ฝรั่งเศสและเยอรมนี รวมถึงหลายๆ รัฐในออสเตรเลีย

จากผลการสำรวจในหลายประเทศที่มีบริการเครื่อง SVMs นี้ พบว่ามันสามารถลดอัตราการใช้เข็มร่วมกันของกลุ่มนักเสพยาได้อย่างมีประสิทธิภาพ โดยเฉพาะในชุมชนที่มีการเตรียมพร้อมด้านการประชาสัมพันธ์และการรณรงค์ รวมถึงมีการติดตั้งในทำเลที่เหมาะสม โดยยิ่งมีปริมาณผู้ใช้ยามาใช้บริการเครื่อง SVMs นี้มากเท่าไหร่ ก็จะยิ่งช่วยลดอัตราการเกิดโรคระบาด ตลอดจนช่วยประหยัดงบประมาณมหาศาลในการสาธารณสุขและการรักษาพยาบาลผู้ป่วยโรคติดต่อ นอกจากนี้ หลายประเทศยังเริ่มพัฒนาการให้บริการในรูปแบบอื่นๆ เช่น การตั้งหน่วยเคลื่อนที่หรือร่วมมือกับพันธมิตรด้านการส่งเสริมงานสาธารณสุขในชุมชน เช่น ร้านขายยา หรือศูนย์ส่งเสริมสุขภาพ และอนามัยชุมชน ให้ช่วยกันทำหน้าที่กระจายเข็มฉีดยาใหม่ที่สะอาดให้แก่ผู้ที่ต้องการ ตลอดจนมีการทดลองติดตั้งเครื่อง SVMs ทั้งในโรงพยาบาลหรืออาคารส่วนงานสาธารณสุขต่างๆ ซึ่งจะมีเจ้าหน้าที่ทางการแพทย์คอยให้คำแนะนำการใช้งานอย่างถูกวิธี

ถึงแม้ว่าเครื่อง SVMs จะเป็นกุญแจสำคัญที่ช่วยป้องกันและลดการติดเชื้อไวรัสที่ส่งผ่านทางเข็มฉีดยาได้ แต่ในความจริง ก็ยังคงมีผู้คนจำนวนหนึ่งที่หวั่นวิตกเกี่ยวกับการเพิ่มขึ้นของผู้ใช้ยาเสพติดเช่นกัน แต่ถึงอย่างนั้นเมื่อถึงวันที่สังคมต้องเลือก เราก็อาจต้องยอมรับในวิธีการที่ตรงข้ามกับข้อห้ามหรือความคิดที่เคยมีมา เพื่อแลกกับผลลัพธ์ที่ดีมากกว่าทั้งในปัจจุบันและอนาคต


เรื่อง: พัชรินทร์ พัฒนาบุญไพบูลย์ และ ปิยะพร สวัสดิ์สิงห์

ที่มา
ข้อมูลทั่วไป “Syringes Vending Machine” จาก anex.org.au
บทความ “Redfern automatic syringe dispensing machine Operational - 11th April 2013” จาก redwatch.org.au
บทความ “Syringe vending machines for injection drug users: an experiment in Marseille, France.” จาก ncbi.nlm.nih.gov
บทความ “The effectiveness and safety of syringe vending machines as a component of needle syringe programmes in community settings” จาก ijdp.org