Edmond de Belamy บุคคลสมมติที่วาดโดยศิลปินเสมือน

- เมื่อภาพที่วาดโดยจักรกลจะได้รับการนำออกประมูลเป็นครั้งแรกของโลก -

ในโลกของปัญญาประดิษฐ์ ระบบอัตโนมัติ เราอาจเคยคิดว่า ปัญญาประดิษฐ์จะทำงานคำนวณหรือประมวลข้อมูลจำนวนมหาศาลเท่านั้น แต่ ก็เริ่มเห็นกันมากขึ้นทุกทีว่าปัญญาประดิษฐ์เริ่มทำงานหรือกิจกรรมที่ใช้ทักษะมนุษย์บางอย่างได้แล้ว

แต่ในปีสองปีนี้ เราได้เห็น AI ที่ทำงานซับซ้อนขึ้นมาก เช่น เมื่อกลางปี 2018 ผู้คนทั่วโลกต่างฮือฮาที่ได้เห็นระบบ Google Duplex โทรไปจองร้านทำผม โดยที่พนักงานมนุษย์ของร้านไม่รู้เลยว่ากำลังคุยกับคอมพิวเตอร์อยู่ หรือต้องตะลึงที่ IBM Debater ระบบภาษาอันล้ำหน้าของ IBM สามารถโต้วาทีกับนักโต้วาทีมืออาชีพในประเด็นที่จริงจังได้อย่างไม่มีสะดุด

ปัญญาประดิษฐ์ทำงานได้ซับซ้อนขึ้นทุกที

ล่าสุด บริษัทประมูลชื่อดังของโลกอย่าง Christie’s ก็จะเปิดประมูลภาพที่วาดโดยปัญญาประดิษฐ์เป็นครั้งแรกของโลกในเดือนตุลาคมนี้

นี่เป็นครั้งแรกศิลปินผู้วาดภาพในการประมูลไม่ใช่มนุษย์

©christies.com

ภาพวาดดังกล่าวมีชื่อว่า Portrait of Edmond Belamy และเป็นผลงานของ Obvious Art Studio กลุ่มศิลปินและนักวิจัยจากฝรั่งเศส 

พวกเขาสร้าง Edmond Belamy ขึ้นมาโดยใช้ระบบปัญญาประดิษฐ์ที่เรียกว่า GAN (Generative Adversarial Network) ระบบนี้จะศึกษาภาพวาดคนจากศตวรรษที่ 14 ถึง ศตวรรษที่  20 จำนวน 15,000 ภาพ จากนั้นก็จะประมวลผล และสร้างสรรค์ภาพวาดที่เหมือนมนุษย์วาดขึ้นมา

เครื่อง GAN มีองค์ประกอบสองส่วนคือ ส่วนผู้สร้างสรรค์ (the creator) และส่วนนักวิจารณ์ (the discriminator) ส่วนแรกจะวาดภาพโดยประมวลผลจากฐานข้อมูลที่ได้ศึกษาไป และส่วนที่สองจะเปรียบเทียบหาความต่างของฝีแปรงที่เกิดจากคนและเครื่อง และคอยควบคุมให้วาดเลียนแบบมนุษย์เท่านั้น

จะว่าไปวิธีการนี้ก็คล้ายการฝึกวาดภาพของคน คือต้องดูตัวอย่างเยอะๆ จากนั้นก็หัดวาด ตัดทอนส่วนที่คิดว่าไม่เวิร์กออกไป และทำซ้ำๆ จนเกิดทักษะ

Hugo Caselles-Dupré  หนึ่งในทีมผู้สร้างสามคนของโครงการนี้กล่าวว่า “ผมอยากชี้ให้เห็นความคล้ายคลึงกันของอินพุต (input)  ที่เราใส่ไปในเครื่องเพื่อกำหนดให้ฝึก (train) อัลกอรึทึม และการฝึกฝนและอิทธิพลต่างๆ ที่ศิลปินคนหนึ่งสะสมมากว่าจะเชี่ยวชาญในทักษะของตน”

ในปัจจุบัน ศิลปินและนักวิจัยมีส่วนควบคุมการทำงานของเครื่องนี้ตรงที่เป็นผู้สร้างและกำหนดว่าระบบจะทำงานอย่างไร และเรียนรู้จากข้อมูล (input) อะไรบ้าง ส่วนเรื่องการวาดภาพนั้น จักรกลจะทำเอง (ทั้งกำหนดสิ่งที่จะวาดเอง และลงเส้นสีต่างๆ เอง) เพราะสามารถเรียนรู้จากการทำซ้ำๆ ตามโปรแกรมที่ตั้งไว้ อย่างไรก็ตาม ทักษะหรือคลังความสามารถของระบบ GAN นั้นก็จะเพิ่มพูนขึ้นทุกครั้ง

ส่วนชื่อของ Belamy หรือบุคคลสมมติในภาพนั้นมาจาก Ian Goodfellow นักวิจัยผู้คิดค้นระบบ GAN ขึ้นในปี 2014 คำว่า “Good Fellow” (good friend) นั้นแปลเป็นฝรั่งเศสได้ว่า “bel ami”

การเพนต์ภาพ  Edmond de Belamy นั้นจะว่าไปแล้วก็คือการประมวลผลจากอดีต ระบบรู้จักภาพเพียง 15,000 ตามที่กำหนด และสร้างสรรค์งานจากฐานข้อมูลดังกล่าว แต่น่าสนใจอย่างยิ่งว่า ในอนาคตเมื่อระบบเหล่านี้เชื่อมต่อกัน และจักรกลเรียนรู้และได้รับการฝึกอัลกอริทึมมากๆ เข้า การสร้างสรรค์งานศิลปะของจักรกลจะไปไกลแค่ไหน ความคิดสร้างสรรค์ของเครื่องจักรจะเกิดขึ้นในระดับใด และมนุษย์จะอยู่ในฐานะไหน

Caselles-Dupré  เองก็กล่าวว่า “เทคโนโลยีใหม่นี้เปิดโอกาสให้เราทดลองเรื่องความคิดสร้างสรรค์ของจักรกล และในขณะเดียวกันก็สำรวจเรื่องบทบาทของศิลปินในกระบวนการสร้างสรรค์”

การประมูลในครั้งนี้จึงน่าสนใจอย่างยิ่ง เพราะจะช่วยให้บอกได้ว่านักสะสมจะให้ค่างานศิลปะที่เกิดจากระบบอัตโนมัติมากน้อยแค่ไหน และให้การตอบรับกับภาพบุคคลสมมติที่สร้างโดยปัญญาเสมือนนี้อย่างไร

นอกจากนี้เราต้องคอยจับตาดูด้วยว่า การประมูลครั้งนี้จะทำให้เกิดอะไรขึ้นบ้าง และเรื่องศิลปะและปัญญาประดิษฐ์จะก้าวหน้าต่อไปในทิศทางใด

อ้างอิง
บทความ AI-GENERATED ART WILL GO ON SALE ALONGSIDE HUMAN-MADE WORKS THIS FALL โดย KRISTIN HOUSER จาก futurism.com
บทความ Is the Art Market Ready to Embrace Work Made by Artificial Intelligence? Christie’s Will Test the Waters This Fall โดย Naomi Rea จาก artnet.com
บทความ IBM's Debater AI Is Impressive, But It Won't Conquer Humanity โดย Victor Tangermann จาก futurism.com
บทความ Painting created by AI expected to sell for $10K at auction โดย Tamar Lapin จาก nypost.com

เรื่อง: กัญญ์ชลา นาวานุเคราะห์