Wonder Waste! เปลี่ยนขยะให้เป็นพลังงานไฟฟ้าแบบสุดคูล

“จะดีแค่ไหนถ้าชุมชนที่เราอาศัยปราศจากขยะ 
และจะยิ่งดีขึ้นไปอีก ถ้าขยะเหล่านั้นสามารถกลายร่างเปลี่ยนเป็นพลังงานให้ทุกคนได้ใช้กัน”

“ขยะ” คือสิ่งที่หลายคนมักมองว่าไร้ค่าและสกปรก ยิ่งผู้คนในสังคมขาดความเข้าใจเกี่ยวกับแนวทางการจัดการขยะที่เพียงพอแล้ว ปัญหาขยะก็ยิ่งสร้างผลกระทบต่อทั้งชุมชนและสิ่งแวดล้อมในหลายพื้นที่ ทั้งที่จริงแล้ว หากเราจัดการขยะกันอย่างถูกวิธี สิ่งไร้ค่าของใครหลายคน ก็สามารถถูกนำไปต่อยอดและสร้างคุณค่าให้กับผู้คนได้อย่างน่าอัศจรรย์ ดังนั้น การสร้างความรู้ความเข้าใจเกี่ยวกับการจัดขยะ จึงเป็นจุดเริ่มต้นที่สำคัญเพื่อการแก้ไขปัญหาในระยะยาว 

โครงการ Wonder Waste! หรือโครงการสร้างนวัตกรรมการผลิตไฟฟ้าจากพลังงานหมุนเวียน ที่ดำเนินงานโดย สำนักงานส่งเสริมเศรษฐกิจสร้างสรรค์ (CEA) โดยได้รับการสนับสนุนงบประมาณจากกองทุนพัฒนาไฟฟ้าเพื่อส่งเสริมให้สังคมและประชาชนมีความรู้ ความตระหนัก และมีส่วนร่วมทางด้านไฟฟ้ามากขึ้น เป็นอีกหนึ่งโครงการที่มองเห็นถึงความเป็นไปได้นี้ ด้วยการวางแผนสร้างเส้นทางการจัดการขยะเพื่อการผลิตไฟฟ้า โดยเริ่มตั้งแต่การระดมความคิดผ่านการเวิร์กช้อปด้วยกระบวนการคิดเชิงออกแบบ (Design Thinking) เพื่อสร้างองค์ความรู้และนวัตกรรมเรื่องการคัดแยกขยะจากชุมชน และเปลี่ยนขยะที่ไม่มีใครต้องการให้กลายเป็นพลังงานไฟฟ้า ซึ่งปัจจุบันกำลังดำเนินการใน 4 พื้นที่นำร่อง ได้แก่ ย่านเจริญกรุง ย่านหนองแขม ย่านเมืองเก่า จ. ภูเก็ต และย่านศรีจันทร์ จ. ขอนแก่น ทำให้เราได้เห็นไอเดียล้ำ ๆ ซึ่งไม่แน่ว่าหลายไอเดียอาจจะได้ใช้กันจริงในอนาคตอันใกล้นี้ 

• POWER PICK (ย่านเจริญกรุง) ไอเดียจากกระปุกออมสินที่เปลี่ยนมาอยู่บนดิจิทัลแพลตฟอร์มและแอพพลิเคชัน ซึ่งอาศัยแนวคิดการออมพลังงานไฟฟ้าเพื่อเป็นตัวช่วยในการรีไซเคิล เริ่มจากการนำขยะประเภท RDF ที่เผาไหม้ได้แต่ไม่สามารถรีไซเคิลได้ด้วยตัวเองที่บ้านมาส่ง ณ จุดรับฝากต่าง ๆ เพื่อแลกเป็นคะแนนพลังงาน (Waste to Energy Point) ซึ่งสามารถนำไปใช้ซื้อผลิตภัณฑ์เครื่องใช้ไฟฟ้า เป็นส่วนลดในการเดินทางด้วยรถไฟฟ้า รวมถึงใช้แลกสิทธิ์ลุ้นรางวัลต่าง ๆ ได้ ส่วนขยะที่นำมาแลกคะแนนไปก็จะถูกนำส่งไปยังโรงไฟฟ้าพลังงานหมุนเวียนเพื่อผลิตเป็นพลังงานไฟฟ้าสำหรับชุมชนต่อไป

• CARE4 (ย่านหนองแขม) ระบบการจัดการขยะแบบครบวงจรในคอนเซ็ปต์ "แยก-รับ-พัก-ส่ง" ด้วยบริการรับขยะถึงหน้าบ้านด้วยรถเข็นเก็บขยะไฟฟ้า โดยขยะจะถูกนำไปผ่านกระบวนการลดความชื้นและนำไปแยกเป็นประเภทต่าง ๆ ซึ่งคนในชุมชนที่เข้าร่วมกับระบบการเก็บขยะนี้ จะได้มีส่วนในการรับผลตอบแทนจากขยะของตนเองด้วย เช่น ได้รับปุ๋ยจากขยะอินทรีย์ ถุงแยกขยะ ไปจนถึงรายได้เสริมจากการแยกขยะนั่นเอง

• BABA Waste (ย่านเมืองเก่า จ. ภูเก็ต) ไอเดียถังกรองขยะลดความชื้นจากเกาะภูเก็ต อย่างที่รู้กันว่าภูเก็ตเป็นเมืองท่องเที่ยว ดังนั้นขยะที่เกิดขึ้นส่วนใหญ่จึงเป็นขยะอินทรีย์ (อาหาร) และบรรจุภัณฑ์ที่ปนเปื้อน นำมาสู่ที่มาของแนวคิดการจัดการกับเศษอาหารและการลดความชื้นจากขยะก่อนที่จะนำเข้าโรงเผา เพื่อเพิ่มประสิทธิภาพในการผลิตไฟฟ้า โดยรูปแบบของบ่าบ๋า บิน จะเป็นถังกรองขยะลดความชื้นที่เหมาะสำหรับใช้ในร้านอาหารหรือคาเฟ่ ภายในถังจะมีการแยกส่วนสำหรับใส่บรรจุภัณฑ์และเศษอาหารออกจากกัน ส่วนที่ใส่เศษอาหารสามารถลดความชื้นได้ด้วยถังปั่นที่อยู่ภายใน สามารถบดอัดบรรจุภัณฑ์เพื่อเพิ่มพื้นที่เก็บขยะ และมีตัวกรองสำหรับแยกของเหลวตกค้างเพื่อลดความชื้นด้วย

• บุญบุญ (ย่านศรีจันทร์ จ. ขอนแก่น) หุ่นยนต์สร้างเครือข่ายเก็บขยะที่ตั้งใจทำให้ผู้คนเข้าถึงถังขยะได้ง่ายขึ้น และยังเป็นหุ่นยนต์หน้าตาคล้ายแมวที่คอยทำหน้าที่เป็นผู้ช่วยในการให้ข้อมูลสร้างความรู้ความเข้าใจในเรื่องการแยกขยะอย่างถูกวิธี โดยแบ่งออกเป็น 2 ประเภท ได้แก่ หุ่นยนต์สำหรับใช้ภายในร้านค้าที่จะสร้างความตระหนักรู้เรื่องขยะให้แก่ผู้มาใช้บริการ และหุ่นยนต์สำหรับใช้ภายนอกที่มีขนาดใหญ่กว่าและจะคอยรับขยะจากร้านค้าที่ทำการแยกไว้แล้วตั้งแต่ต้นทาง เพื่อสร้างความมั่นใจว่าขยะที่รับจากการแยกนั้นจะถูกนำไปจัดการต่ออย่างมีประสิทธิภาพ

ที่มา : โครงการสร้างนวัตกรรมการผลิตไฟฟ้าจากพลังงานหมุนเวียน (Wonder Waste!)

เรื่อง : ณัฐชา ตะวันนาโชติ

บทความนี้สนับสนุนโดยคณะกรรมการกำกับกิจการพลังงาน (กกพ.) www.erc.or.th