การเดินทางของดินขาว เซรามิก และความคิดสร้างสรรค์

พอนึกถึงงานเซรามิกในภาคเหนือ เชื่อว่าภาพในหัวของหลาย ๆ คนคงผุดภาพ ‘ชามตราไก่’ ผลิตภัณฑ์ของฝากประจำจังหวัดลำปางที่ไม่ได้โดดเด่นแค่ลวดลายเอกลักษณ์ หากยังมีดีที่วัสดุอย่าง  ‘ดินขาวลำปาง’ ซึ่งได้ชื่อว่าเป็นดินขาวที่มีคุณภาพยอดเยี่ยมอันดับต้น ๆ ของประเทศไทย 

อย่างไรก็ตาม งานเซรามิกจากดินขาวลำปางไม่ได้มีแค่ชามตราไก่เท่านั้น เพราะดินขาวระดับพรีเมี่ยมยังถูกนำไปต่อยอดพัฒนาเป็นผลิตภัณฑ์เซรามิกเจ๋ง ๆ ในอีกหลายจังหวัด และนี่ก็คือเรื่องราวการเดินทางส่วนหนึ่งของดินขาว เซรามิก และความคิดสร้างสรรค์ ที่แสดงให้เห็นถึงศักยภาพของหัตถอุตสาหกรรมแดนล้านนา

เซรามิกดินขาวเนื้อทราย ความทนทานที่มาพร้อมประสิทธิภาพดูดซับน้ำ
สตูดิโอเซรามิกและงานศิลปะ จังหวัดแพร่ คำมี สตูดิโอ คือผู้คิดค้นทดลองนำดินขาวลำปางมาผสมกับเนื้อทรายละเอียด โดยนำดินขาว น้ำสะอาดและทรายมาปั่นผสมจนเนียนเป็นเนื้อเดียวกัน จากนั้นนำเข้าเครื่องกรองอัดเพื่อไล่น้ำแล้วต่อด้วยกระบวนการไล่อากาศ เสร็จสรรพจึงนำมาปั้นบนแท่นหรือหล่อลงในแม่พิมพ์ปูนปลาสเตอร์เพื่อขึ้นรูปผลิตภัณฑ์ตามต้องการ ผึ่งให้แห้งก่อนนำมาเผาด้วยเตาเผาเซรามิกที่อุณหภูมิ 700 - 1,240 องศาเซลเซียส

โดยอุณหภูมิความร้อนในการเผาจะช่วยสร้างสีสันหลากเฉดสีให้ชิ้นงานมีความสวยงามทั้ง สีแดง สีขาว และสีเทา ถัดมาเป็นขั้นตอนการลงสีและสารเคลือบผิวแล้วนำกลับไปเผาครั้งสุดท้าย จึงกลายเป็น ‘เซรามิกดินขาวเนื้อทราย’ ผลิตภัณฑ์เด่นของแบรนด์ที่มีคุณสมบัติในการดูดซับน้ำ สามารถอุ้มน้ำได้ดี มีความแข็งแรงทนทานสูงและไม่มีปัญหาผิวลอกร่อน จึงนิยมนำมาออกแบบเป็นกระถางต้นไม้ที่เหมาะสำหรับการปลูกแคคตัส รวมถึงสร้างสรรค์เป็นผลิตภัณฑ์ประดับตกแต่งภายในและภายนอกอาคาร ดีไซน์กระจุกกระจิกน่ารักน่าใช้งานอีกมากมาย

เซรามิคทนไฟ ดีไซน์ร่วมสมัยทนร้อนได้ถึง 500 องศา
จากเซรามิกที่ดูดซับน้ำได้ดี มาต่อกันที่ ‘เซรามิคทนไฟ (Clay flame)’ นวัตกรรมวัสดุของ บริษัท วาลด์ พอทเทอรี่ จำกัด ที่สามารถทนความร้อนสูงสุดได้มากถึง 500 องศาเซลเซียส โดยกว่าจะเป็นเซรามิกที่มีคุณสมบัติพิเศษเช่นนี้จะต้องนำวัตถุดิบหลักอย่างดินขาวไปผ่านกระบวนการผลิตสารพัด ตั้งแต่กรองและตีผงดินให้ละเอียด จากนั้นนำมาปั่นผสมน้ำแล้วเข้าสู่ขั้นตอนการรีดอากาศและรีดดินให้เป็นดินแผ่น ถัดมาจึงได้เวลาขึ้นรูป โดยที่นี่มีวิธีการขึ้นรูปผลิตภัณฑ์อยู่ 3 รูปแบบด้วยกัน คือ งานหล่อด้วยพิมพ์ งานขึ้นรูปด้วยแท่นหมุน และงานขึ้นรูปด้วยการอัด 

เมื่อทุกอย่างเรียบร้อยจึงตกแต่งผิว พ่นสี สร้างสรรค์ลวดลายและเคลือบชิ้นงาน ก่อนนำไปอบที่อุณหภูมิ 1,150 – 1,250 องศาเซลเซียส เพื่อให้ได้งานเซรามิกเคลือบทนความร้อนซึ่งสามารถแบ่งออกได้เป็น 2 ประเภท ได้แก่ Kergrès ® เซรามิกเนื้อสีขาวงาช้าง แข็งแรงและความต้านทานเชิงกลสูงเหมาะสำหรับผลิตเป็นจานชาม และ TerraSana ® เซรามิคที่มีส่วนผสมจากธรรมชาติ ไร้สารตะกั่วและนิคเกิ้ล ทนความร้อนสูงสำหรับผลิตหม้อและกระทะ นอกจากนี้ผลิตภัณฑ์เซรามิกทนไฟของวาลด์ พอทเทอรี่ ยังโดดเด่นในเรื่องของน้ำหนักที่เบา ใช้งานสะดวกและทำความสะอาดง่าย รวมถึงดีไซน์ร่วมสมัย สวยงาม ตามแบบฉบับงานออกแบบสไตล์อิตาลี

เรื่อง : คุณากร เมืองเดช