“FacePay” จ่ายค่ารถด้วยใบหน้า นวัตกรรมแสนสะดวกที่ตอบโจทย์คนรีบ

ปัจจุบันมีผู้คนที่เดินทางโดยขนส่งสาธารณะเป็นจำนวนมากในแต่ละวัน และเรื่องของการเดินทางก็มักพ่วงมากับความเร่งรีบที่เป็นรูปแบบการดำเนินชีวิตปกติของคนส่วนใหญ่ โดยเฉพาะเหล่าพนักงานออฟฟิศในเมืองที่มักใช้ชีวิตบนความเร่งรีบ และพยายามมองหาทางเลือกที่จะช่วยประหยัดเวลาในการเดินทางไปได้บ้างไม่มากก็น้อย หรือเพิ่มความสะดวกสะบายในชีวิตประจำวัน

ล่าสุด “นวัตกรรมการชำระค่าโดยสารด้วยใบหน้า” ก็เข้ามาตอบโจทย์หนุ่มสาวชาวเมืองใหญ่และผู้โดยสารทั่วไปในกรุงมอสโก เมืองหลวงของประเทศรัสเซีย เป็นที่เรียบร้อย โดยเป็นระบบการจ่ายค่าโดยสารรถไฟฟ้าด้วยใบหน้า ที่ตอบโจทย์การชีวิตของคนทำงานที่เร่งรีบ ให้สะดวก ง่าย และรวดเร็วยิ่งขึ้น จนทำให้มีหลาย ๆ ประเทศนำไปพัฒนาเป็นทางเลือกในการชำระค่าโดยสารขนส่งสาธารณะ แต่ทว่าก็ยังมีข้อถกเถียงในแง่ของข้อเสียที่อาจต้องพิจารณากันต่อไป

Norma Mortenson / Pexels

ทางเลือกใหม่ในการชำระค่าโดยสาร
ทุกวันนี้การเดินทางเป็นส่วนหนึ่งของการใช้ชีวิตไปเสียแล้ว โดยเฉพาะการเดินทางโดยระบบขนส่งสาธารณะที่มีผู้ใช้บริการต่อวันมากจนเกิดเป็นปัญหาที่คนส่วนใหญ่ก็คงจะคุ้นเคยเป็นอย่างดี ไม่ว่าจะเป็นเรื่องของสภาพการจราจรที่ติดขัด ปริมาณผู้ใช้บริการขนส่งสาธารณะที่แน่นขนัดจนแออัดยัดเยียด ไปจนถึงปัญหาด้านการชำระค่าโดยสารที่มีตัวเลือกไม่เพียงพอต่อความต้องการและการเปลี่ยนแปลงของยุคสมัย จนกลายเป็นปัญหาต่อความเร่งรีบในการเดินทางในแต่ละวัน 

ทว่าในปัจจุบันเป็นยุคที่ผู้คนต้องการความสะดวกสบายเป็นหลัก จึงได้มีการเพิ่มทางเลือกในการชำระค่าโดยสารให้กับผู้โดยสารมากขึ้นกว่าเดิม ไม่ว่าจะเป็นการสแกนจ่าย หรือการใช้บัตรโดยสารซึ่งมีให้เลือกหลากหลาย แต่ปัญหาที่ตามมาก็เช่นข้อจำกัดของบัตรแต่ละประเภท ที่หลายครั้งก็สามารถใช้งานกับระบบขนส่งได้เพียงบางระบบ ไม่ครอบคลุมต่อเนื่องกัน ก่อให้เป็นอีกปัญหาของการต้องพกบัตรหลายใบและความสับสนในการใช้งาน ดังนั้นเทคโนโลยีและนวัตกรรมใหม่จึงถูกพัฒนาขึ้นเพื่อแก้ปัญหาดังที่ว่ามาให้หมดไป นั่นก็คือนวัตกรรมการชำระค่าโดยสารด้วยใบหน้า ซึ่งถือเป็นความสำเร็จอีกก้าวที่ตอบโจทย์ผู้โดยสารเป็นอย่างมาก

ATI1999 / Wikimedia Commons

นวัตกรรม “PayFace” สะดวกเดินทาง ง่ายต่อการใช้ชีวิต
กรุงมอสโก ประเทศรัสเซีย ถูกขนานนามว่าเป็นหนึ่งในเมืองที่มีสถานีรถไฟฟ้าใต้ดินที่สวยที่สุดในโลก และมีจำนวนผู้ใช้งานในระบบต่อวันสูงถึง 7-9 ล้านคน และเพราะมีผู้คนมาใช้บริการรถไฟฟ้าใต้ดินเป็นจำนวนมาก กลุ่มคนที่โดยสารรถไฟฟ้าจึงมีความหลากหลายด้วยเช่นกัน ทั้งใช้เพื่อเดินทางไปทำงาน บ้างก็เดินทางไปทำธุระอื่น ๆ หรือไปท่องเที่ยว แต่จุดประสงค์ที่ผู้โดยสารแทบทุกคนต้องการเหมือนกัน ก็คงจะเป็นความสะดวกและรวดเร็วในการเดินทางนั่นเอง

เพื่อตอบความต้องการนี้ กรุงมอสโกจึงได้พัฒนานวัตกรรมในการชำระค่าโดยสารรูปแบบใหม่ที่เรียกว่า “FacePay” หรือการชำระค่าโดยสารรถไฟฟ้าใต้ดินด้วยการจดจำใบหน้า โดยได้นำเทคโนโลยีไบโอเมตริกซ์และกล้องวงจรปิดกว่าแสนตัวเข้ามาร่วมพัฒนา จนเกิดเป็นนวัตกรรมที่ชาวมอสโกสามารถใช้เป็นทางเลือกในการชำระค่าโดยสารได้อย่างรวดเร็วมากขึ้น และได้มีการขยายการบริการนี้ไปกว่า 240 สถานีทั่วประเทศ โดยมอสโกนับเป็นที่แรก ๆ ที่มีนวัตกรรมนี้เกิดขึ้น และต่อมาก็ได้มีประเทศอื่น ๆ อย่างเช่นจีนหรือญี่ปุ่นนำไปใช้ด้วยเช่นกัน โดยการชำระค่าโดยสารด้วยใบหน้านี้ ผู้ใช้งานจะต้องอนุญาตให้เข้าถึงเบอร์โทรศัพท์ หมายเลขบัตรเครดิตหรือบัญชีธนาคาร และรูปถ่ายใบหน้า เพื่อเชื่อมต่อกับระบบการชำระเงิน ซึ่งในช่วงแรก ผู้โดยสารจะยังคงใช้วิธีการชำระค่าโดยสารแบบเดิม นั่นคือบัตร Muscovite Troika หรือบัตรไร้สัมผัสเพื่อใช้งานระบบขนส่งมวลชนได้อยู่ แต่ทางผู้เกี่ยวข้องคาดว่าจะรณรงค์ให้เกิดการใช้งานการชำระค่าบริการด้วย FacePay มากขึ้น เนื่องจากสามารถลดเวลาในการชำระค่าโดยสารจากแบบเดิมได้ถึง 3 เท่าตัว  

การใช้งานของช่องทางนี้ ผู้โดยสารเพียงมองไปที่กล้องบริเวณทางผ่านประตูซึ่งถูกติดตั้งระบบไบโอเมตริกซ์จดจำลักษณะใบหน้าได้อย่างแม่นยำ โดยไม่ต้องถอดแมสก์ เมื่อระบบจดจำใบหน้าได้ เงินในบัญชีก็จะถูกหักออกไปเป็นค่าโดยสาร และประตูอัตโนมัติจะเปิดออกทันที โดยจะมีหน้าจอแสดงผลขนาดใหญ่ที่ผู้โดยสารจะสามารถตรวจสอบสถานะของการเดินทางในแต่ละครั้งได้ อาทิ ยอดเงินคงเหลือ จำนวนการเดินทาง และวันที่ตั๋วหมดอายุไว้อย่างชัดเจน ทำให้ไม่ต้องเสียเวลาไปตรวจสอบกับตัวเครื่องจำหน่ายตั๋วหรือที่เคาน์เตอร์บริการซ้ำอีก นอกจากนี้ นวัตกรรม FacePay ยังมีความเหมาะสมและสอดคล้องไปกับการพัฒนาของสังคมไร้เงินสด ที่ได้กลายเป็นมาตรฐานใหม่ในการใช้ชีวิตในยุคนี้ไปเสียแล้ว เพราะการไม่ต้องพกเงินสด นอกจากจะสะดวกปลอดภัยแล้ว ก็ยังช่วยเพิ่มความรวดเร็วและแม่นยำในการจับจ่ายอีกด้วย 

 
Pickpik

ตอบโจทย์การเดินทาง แต่กลับนำมาซึ่งข้อถกเถียง
สิ่งที่ชัดเจนที่สุดของชำระเงินระบบ FacePay แน่นอนว่าต้องเป็นการตอบโจทย์การใช้ชีวิตในการเดินทาง เพราะสามารถจ่ายค่าโดยสารได้เพียงแค่การสแกนหน้า ไม่ต้องยุ่งยากในการค้นหาหรือหยิบบัตรหรือเงินสด ช่วยให้ประหยัดเวลาในแต่ละวันได้อย่างดี ทั้งยังช่วยให้ผู้โดยสารไม่จำเป็นต้องสัมผัสกับอะไรเลย จึงตอบโจทย์ด้านสุขอนามัยอีกทางหนึ่งด้วย ทั้งนี้ ตัวระบบยังได้ถูกพัฒนาให้ผู้พิการทางสายตาสามารถใช้งานได้เสมือนคนทั่วไป จึงถือเป็นอีกนวัตกรรมที่ประสบความสำเร็จในการตอบโจทย์ความต้องการที่หลากหลายทีเดียว

อย่างไรก็ดี นวัตกรรมการจดจำใบหน้าก็พ่วงมากับปัญหาที่นำมาสู่ข้อถกเถียงในที่สุด โดยเฉพาะการตั้งข้อสงสัยเกี่ยวกับความเป็นส่วนตัว และความปลอดภัยของข้อมูลส่วนบุคคล โดยมีชาวรัสเซียหลายคนที่มีความกังวลว่าข้อมูลส่วนตัวจะรั่วไหล และอาจนำมาซึ่งความไม่ปลอดภัยในด้านต่าง ๆ ได้ ซึ่งในประเด็นนี้ทางการของรัสเซียก็ได้ให้ความสบายใจแก่ประชาชนว่า นวัตกรรมนี้มีความปลอดภัยอย่างแน่นอน โดยข้อมูลส่วนตัวจะถูกจัดเก็บไว้ในศูนย์ประมวลผลข้อมูล ซึ่งมีเพียงเจ้าหน้าที่เท่านั้นที่สามารถเข้าถึงได้ และจะไม่มีการแชร์ข้อมูลกับหน่วยงานอื่นอย่างเด็ดขาด อีกทั้งยังการันตีว่าเป็นวิธีการชำระเงินที่ปลอดภัยและใช้งานได้จริงสำหรับคนทุกกลุ่ม ซึ่งก็ต้องรอพิสูจน์กันต่อไปว่าระบบการชำระเงินด้วยใบหน้านี้จะตอบโจทย์การใช้งานจริงได้แค่ไหน และอะไรที่จะกลายเป็นนวัตกรรมขั้นต่อไปในการใช้งานขนส่งมวลชนของคนทั้งโลกอีกในอนาคต 

ที่มา : บทความ “This article is more than 2 years old Privacy fears as Moscow metro rolls out facial recognition pay system” โดย Pjotr Sauer 
บทความ “Face Pay in the Russian metro: real achievement or invasion of privacy?” โดย Eva Chevallier 
บทความ “Moscow Metro to expand Face Pay biometric service as customer base grows” โดย Ayang macdonald 
บทความ “Moscow adds facial recognition payment system to more than 240 metro stations” โดย Ian Carlos Campbell
บทความ “Face recognition software in Moscow metro: paying for transport in the age of surveillance - Autonomy” จาก autonomy.paris
วิดีโอ “Moscow Metro launches pay per face recognition” โดย DW News 

เรื่อง : รัชฎาพรวรรณ มุ่งหมาย